Leraar Freek over werkdruk versus beloning

Binnen het primair onderwijs wordt actie gevoerd voor een beter salaris en minder werkdruk. Ook wordt gewaarschuwd voor een dreigend lerarentekort. Dit laatste is al een feit op speciaal onderwijs scholen zoals van Altra en Horizon. Kandidaten melden zich wel, maar vaak houdt het op als het salaris ter sprake komt.

Docenten in het voortgezet speciaal onderwijs (VSO) worden gewaardeerd als basisschoolleerkrachten. Dat scheelt elke maand veel geld vergeleken met het voortgezet onderwijs. Freek van Kaam, docent op Altra College Zuidoost, is ervaringsdeskundige.

Een paar jaar geleden gaf Freek les op het entreecollege van het ROC Tilburg, waar diverse mbo-opleidingen worden verzorgd. Vanwege een verhuizing naar Amsterdam kwam hij bij Altra terecht. Op College Zuidoost om precies te zijn, midden in de Bijlmer, om ook daar entree-onderwijs te gaan verzorgen.

Werkdruk versus beloning

Freek: ‘Ik ben er bij de overstap financieel niet op achteruit gegaan, laat ik dat voorop stellen’, aldus de algemeen mentor. ‘Maar als je kijkt naar de werkdruk en de beloning vergeleken met het ROC, dan is het onbegrijpelijk.’

‘De entreelessen die ik geef op Zuidoost, geven mijn ROC-collega’s ook. Zij worden betaald volgens de mbo-cao en ik volgens de po-cao. Dus we doen hetzelfde, maar mijn werkdruk en beloning zijn anders. De mentale druk is vele malen hoger en dan krijg ik een basisschoolsalaris. Ik vind dat schandalig!’

Salaris

Hij vervolgt:  ‘Als ik mijn salaris in de trede waarin ik zit vergelijk met mijn ROC-collega’s scheelt me dat 466 euro bruto in de maand. Met de eindejaarsuitkering en vakantietoeslag doorgerekend, komt dit zelfs op 601,92 euro bruto per maand. Dit is een zeer zorgelijke situatie, hierdoor lopen wij goede mensen mis. Zodra een docent er ergens anders financieel beter van wordt, ben je weg. Zo simpel is het.’ 

Volgens diverse onderwijsbestuurders uit het VSO kan het maandelijkse verschil oplopen van 200 euro bruto in de maand naar zelfs wel 1400 euro bruto in de maand. Zeker als het gaat om eerstegraads docenten.

Wat zijn eerstegraads docenten

Eerstegraads docenten zijn leerkrachten die in het VO les geven in een specifiek vak, bijvoorbeeld wiskunde. Deze docenten kunnen les geven aan alle havo en vwo-klassen (in de praktijk vaak bovenbouw), het voorbereidend middelbaar beroepsonderwijs, beroepsonderwijs en volwasseneducatie en praktijkonderwijs. Zij hebben na de PABO een vervolgopleiding gedaan aan een hogeschool  of universiteit.

Aan deze leerkrachten is binnen in het VSO helemaal een groot tekort. Altra College Bleichrodt, het Kesper College en Schreuder College Tabor van Horizon krijgen nauwelijks hun lerarenkorps rond. Op Tabor zoeken ze bijvoorbeeld al twee jaar op zoek naar een docent Frans.

Commerciële uitzend- en detacheringsbureaus slaan een slaatje uit de grote vraag en het kleine aanbod door vakleerkrachten aan te bieden bij scholen tegen absurde uurprijzen. Zelfs op PABO’s worden nu al studenten hiervoor geworven en gelokt met het leaseauto’s. De docent Frans die Tabor werd aanboden door zo’n bureau, zou de school 60 euro per uur kosten.

Onderwijs moet niet worden uitgebuit

Freek hekelt deze trend. ‘Voor leerkrachten wordt het zo wel steeds aantrekkelijker om zzp’er te worden. Ik kan me voorstellen dat iedereen wel eens speelt met die gedachte. Het is echter iets wat ik niet wil. Ik vind het spelen met de gedachte al niet wenselijk. Onderwijs moet niet worden uitgebuit.’

VSO is ook PO

Hij wil zich liever hard maken voor betere arbeidsvoorwaarden, waardoor het vak weer aantrekkelijk wordt. Wat hij nu vooral merkt is dat bij veel mensen niet duidelijk is wat er speelt. ‘Weinig ouders weten dat VSO onder de primair onderwijs cao valt.’

Bij de staking bijvoorbeeld moest Freek heel wat ouders uitleggen waarom ook Zuidoost het werk neerlegde. ‘Als we ze vertelden dat wij als basisschoolleerkrachten worden uitbetaald, kregen we elke keer dezelfde reactie: Hoe kan dat nou? Je werkt met mijn kind, dat bijzondere aandacht nodig heeft en niet naar een reguliere school kan en je wordt onderbetaald! Ouders bleken snelle leerlingen. Ik begrijp niet dat hier nog steeds niks aan is gedaan!’

Niet zeuren over werkdruk

In tegenstelling tot het primair onderwijs, hoor je Freek overigens niet zeuren over werkdruk. ‘Het is heel simpel: het ligt bij ons niet aan de administratieve rompslomp. Daar hoor je inderdaad het PO over, ik vind dat een no go bij ons. Wij werken met een bijzondere doelgroep, kinderen in het speciaal onderwijs vragen altijd om meer administratie, maar daar staat tegenover dat je kleinere klassen hebt.’

IJzersterk

‘Bij ons gaat het om de mentale werkdruk die zeer hoog is. Elke dag weer. Je hoort de meest verschrikkelijke verhalen, je kunt geen directe, pasklare oplossingen bieden en je neemt het mee naar huis. Dat is uiteraard niet de bedoeling, maar het gebeurt. We hebben te maken met bijzonder heftige situaties van de kinderen en die moet je verwerken. Die druk, die wordt gewoon vergeten. Maar dat gevoel van machteloosheid is er wel degelijk en je kunt het niet uitschakelen.’

Gekwalificeerd of bekwaam?

Zijn ideale oplossing? Freek denkt aan Haarlem, waar een VSO-school onder het bestuur is komen te vallen van een reguliere voortgezet onderwijsschool.  ‘Echter, er wordt dan wel verwacht van VSO-docenten dat ze een bijscholing doen. Er wordt helaas alleen gekeken of je als docent gekwalificeerd bent in plaats van bekwaam. Maar dat is weer een andere discussie.’

Toch ziet hij kansen voor deze constructie. ,,Denk aan Bleichrodt; daar halen kinderen hun havo en vwo diploma. Op Centrum halen ze hun mavo. Wij doen op basis van diplomagericht werken niet onder voor het regulier voortgezet onderwijs.’

Lef tonen

‘Op het ROC werken ook docenten die alleen de PABO hebben gedaan en geen vervolgopleiding, maar ze worden wel uitbetaald via de MBO-cao. Er is altijd wel ergens ruimte. Alleen moet je creatief nadenken en lef tonen’, besluit Freek. 

Steun leraren in het speciaal onderwijs, teken de petitie

Altra en Horizon trekken samen met Leo Kanner, Kolom, Yulius en Pelysier op om een vuist te maken voor het speciaal onderwijs. Jullie kunnen je steentje hierin bijdragen door de petitie voor ijzersterke leerkrachten in het  SO te tekenen.

De handtekeningen zullen in het voorjaar aan de Tweede Kamercommissie Onderwijs worden aangeboden.