Trauma bij kinderen en pubers in jeugdzorg

Vaak een ingewikkelde puzzel voor (jeugd)hulpverleners

Kinderombudsman Margrite Kalverboer bracht in april van dit jaar een jaarverslag uit met de strekking dat jongeren niet de hulp krijgen die ze nodig hebben van de verschillende zorginstanties. Een van de kinderen die zij sprak voor haar verhaal was Rosa, een meisje dat op haar dertiende in een papiercontainer woonde. Haar ouders waren verslaafd en ze werd thuis mishandeld en verwaarloosd. Niemand greep in. Dit terwijl er hulpverlening in het gezin was, al haar hele leven. 

Een ander actueler (en heftiger) voorbeeld is de verkrachtingszaak van Gerson F. De jongen viel op straat een twintigjarige studente aan en verkrachtte haar. Op het moment van zijn brute daad was hij net achttien. Vanaf zijn elfde had hij al te maken met jeugdzorginstellingen. Telkens werd hij overgeplaatst. 

Volgens 34 rapporten die die jeugdzorginstellingen over hem schreven, kampte hij met psychische problemen, waarmee hij geholpen had moeten worden. Goede hulp bleef uit. Linda, adviseur bij Altra Onderwijs & Jeugdhulp, deelt haar mening hierover. Zij is mede organisator van de Shared Decision vervolgbijeenkomsten, en ze begeleidt de pilot 18 min 18 plus. 

Met trauma aan de slag

‘Er is vroeger heel lang gedacht dat je slapende honden niet wakker moet maken. Met andere woorden: als een kind trauma's had, besteedde je daar als behandelaar geen aandacht aan. Je startte gewoon met de behandeling. Het verleden van een cliënt deed er niet toe. Nu weten we dat je door een behandeling een versterking van een trauma kunt krijgen. Dus je moet juist wèl met een trauma aan de slag.’

Ingewikkeld

Ze geeft een praktijkvoorbeeld. ‘Wat je bij veel kinderen ziet die bij onze instelling aankloppen, is dat heel veel ouders zelf ook een trauma hebben en hun trauma hebben overgedragen op hun kind. Het is dan vaak een heel schimmig en onzichtbaar trauma. Doordat ouders getraumatiseerd zijn, komt de hechting tussen ouder en kind niet goed op gang. Dus moet je als behandelaar eerst iets aan die hechtingsrelatie doen. Alles bij elkaar is dat een hele ingewikkelde puzzel, die heel veel hulpverleners niet kennen.’ 

Mensen (geen getallen)

Linda vermoedt dat er in beide voorbeelden veel hulpverleners zijn geweest die de puzzelstukjes rondom hun persoonlijkheid of de context niet in elkaar hebben gekregen. ‘Het zal je gebeuren dat je bent gevlucht en je er alleen voor straat op je dertiende. Of dat je je hele jeugd iedere keer weer uit je veilige omgeving wordt gehaald en in een andere crisisopvang terechtkomt. 

We weten gewoon te weinig van mensen. Voor de duidelijkheid: dit is geen beschuldiging aan het adres van jeugdhulpverleners. Elke context is uiterst complex. Denk ook aan kinderen die uit de oorlog komen. Of tienermoeders. Eén en één is twee, maar dit gaat over mensen. 

Zaken moeten precies op juiste moment duidelijk zijn en in elkaar vallen. En ook nog in zeer korte tijd. Vroeger hadden we in de hulpverlening niet met termijnen te maken, maar tegenwoordig wel. Soms heb je maar een paar maanden of zelfs een paar weken om iemands probleem te duiden en te helpen.’

Haak aan!

Linda is een professional. Als platform voor ouders door ouders zijn we ook benieuwd naar ideeën van ouders over hulp en behandeling bij kwetsbare gezinnen en jongeren zoals in bovengenoemde voorbeelden. Wij staan open voor reacties en suggesties. Doe mee met onze Shared beweging en haak aan op ons ouderportaal.